TRANSPORT I KOMUNIKACJA W ARMENII ORAZ KOLEJ I POCIĄGI W ARMENII

kolej w Armenii — **Kolej w Armenii niestety pełni zupełnie marginalną rolę transportową – pociąg w Armenii na zdjęciu**

W kolejnym wpisie praktycznym chcę Wam przybliżyć kwestię transportu i komunikacji w Armenii oraz jak podróżować po Armenii. Niestety, mój ulubiony środek transportu, czyli kolej w Armenii, ma rolę zupełnie marginalną. Dlatego niestety, po Armenii koleją się praktycznie w ogóle nie poruszaliśmy. Wydaje mi się także, iż ten środek transportu jest tam najmniej rozwinięty, ze wszystkich państw, które odwiedziłem.

Niestety, dlatego w tym wpisie skupię się przede wszystkim na tym, co będzie dla Was przydatne, czyli na komunikacji samochodowej. Marszrutki będą podstawą Waszej komunikacji w tym kraju.

Jak podróżować po Armenii?

Jak podróżować i poruszać się po Armenii? O ile w przypadku transportu w Gruzji możemy w jakiś sposób liczyć na kolej, a także na gęstą, rozbudowaną i dobrze funkcjonującą sieć marszrutek, to w Armenii sprawa jest nieco trudniejsza. Pociągiem, poza Giumri, w komunikacji wewnętrznej nie dotrzemy w zasadzie nigdzie. Busiki kursują w głównych kierunkach oraz po okolicy Erywania bardzo często. Głównym problemem w tym najstarszym chrześcijańskim kraju na świecie jest to, że odjeżdżają one, przynajmniej w stolicy, z kilkunastu różnych miejsc. Bynajmniej nie są to dworce autobusowe – najczęściej jakiś parking przy targowisku, zatoczka nieopodal szosy wylotowej czy umownie przyjęte miejsce. Na pierwszy rzut oka wydaje się to niemożliwe do ogarnięcia, z czego korzystają agencje organizujące wycieczki wokół stolicy i okolicy. Nam też się tak zdawało. Na szczęście nie jest aż tak źle. Mimo że ormiańska stolica to ogromne miasto, to jednak znając minimalnie rosyjski, jakoś sobie poradziliśmy i wszędzie, gdzie chcieliśmy, dotarliśmy na własną rękę:)

Problemem może być dotarcie i przemieszczanie się po prowincji. Tutaj pojazdy kursują bardzo rzadko – raz – dwa razy dziennie lub w ogóle. Rozwiązaniem może być autostop, który w tym kraju funkcjonuje bardzo dobrze. Czasami nawet nie musicie machać ręką – Ormianie jeszcze nie zostali zepsuci masową turystyką, nadal jesteśmy gośćmi na ich ziemi. Wielokrotnie czytałem opisy tego, że kierowcy nawet sami z siebie się zatrzymują. Gdy wracałem z Chor Wirap musiałem podejść 1,5 kilometra do miejsca, gdzie powinna być marszrutka do stolicy. Nie więcej niż po kilku minutach zatrzymała się wiekowa wołga i starszy Pan mnie tam po prostu podwiózł. I nie był to odosobniony przypadek. Kiedy wracaliśmy znad Jeziora Sewan i Sewanawnku , było dokładnie tak samo. Ja wiem, że dla niektórych brzmi to prawie jak przygody Indiany Jonesa, ale nie ma się czego bać:)

Kolej w Armenii

Jak już wcześniej wspomniałem, armeńska kolej pełni funkcję absolutnie i zupełnie marginalną, zatem nie ma za bardzo nawet, o czym się rozpisywać. Niewiarygodne jest to, w jak słabym stanie ona się znajduje. Uruchamiane jest tylko jedno połączenie międzynarodowe oraz dosłownie kilka krajowych. Niemniej jednak my do Erywania przybyliśmy koleją:).

Jedynym zagranicznym linkiem ormiańskich kolei jest firmowy pociąg sypialny Erywań – Tbilisi, w sezonie letnim wydłużony do Batumi. Czytaliśmy różne opinie w internecie o nim, ale nas pozytywnie zaskoczył: stare, armeńskie wagony, ale ładnie utrzymane i czyste, w pociągu bardzo mało ludzi akurat tego dnia jechało, miła obsługa i nasza prowadnica z dumą następnego dnia zapukała do przedziału i oznajmiła: Yerevan! Kontrola graniczna gruzińska bardzo przyjemna i sprawna, natomiast Ormianie nas zaskoczyli dziwnym przeglądaniem paszportu na grubość (?!). Już po ormiańskiej stronie jakieś pielęgniarki w białych kitlach przechodziły przez skład. Pociąg się wprawdzie wlecze niesamowicie, ale w nocy nie jest to wcale dokuczliwe. Rozkład jazdy tego połączenia macie pod linkiem. Cennik biletów także w linku oraz dla Waszej wygody w tabelkach:

Pociąg	Erywań - Tbilisi	Tbilisi - Erywań
Odjazd	21.30	20.20
Przyjazd	7.50	6.55
Uwagi	kurs. w parzyste dni miesiąca	kurs. w nieparzyste dni miesiąca

W sezonie letnim skład kursuje codziennie, w nieco zmienionym rozkładzie jazdy. W przeciwieństwie do niektórych pociągów w Gruzji , ten skład w zasadzie nigdy nie jest zatłoczony a bilety spokojnie możemy kupić nawet na dzień czy tego samego dnia naszego wyjazdu. Cennik także w tabelce poniżej:

Cennik Erywań - Tbilisi
Płackarta (III kl.)	ok. 7.500 AMD (60 zł)
Kupe (II kl.)	ok. 10.500 AMD (84 zł)
Lux (I kl.)	ok. 20.000 AMD (160 zł)
Uwagi	1000 AMD ~ 8 zł

Ceny w tabelce to ceny za przejazd wagonem niezmodernizowanym, na stronie przewoźnika macie ceny za wagony niby zmodernizowane, na oko niczym nieróżniące się od tych tańszych…

Dworzec w Erywaniu może być bardzo pozytywnym zaskoczeniem. Czysty, zadbany, ale rano po naszym przyjeździe prawie zupełnie pusty. Widać także wyraźnie, że czasy świetności ma dawno za sobą. Polecam go obejrzeć z zewnątrz, ponieważ na nim znajduje się cały czas godło Armenii z czasów radzieckich – czerwona gwiazda na tle Araratu.

pociąg Erywań - Tbilisi - Batumi — Wagon firmowego pociągu Erywań – Tbilisi – Batumi

Kolej w Armenii – komunikacja wewnętrzna

Pociągiem po Armenii niestety za bardzo sobie nie pojeździmy. Oferta w komunikacji krajowej jest bardzo uboga, mimo że sieć torów oplatająca kraj nie jest taka mała. Ciężko mi nawet porównać z jakimś innym krajem słabość i mizerię ormiańskiej kolei – na myśl mi przychodzi tylko Bośni i Hercegowina. Nie mniej jednak z miejsc mogących interesować turystę, to dotrzemy do Giumri, drugiego co do wielkości miasta w kraju, raz dziennie do wsi Araks i raz dziennie do Yeraskh przez wieś Ararat. Te połączenia są nieprzydatne dla turystów. W sezonie letnim uruchamiany jest podobno pociąg nad Jezioro Sewan, jednak odjeżdża on z miejsca, które nie sposób zlokalizować w Erywaniu nawet miejscowym. Rozkład jazdy tych kilku pociągów na cały kraj znajdziecie na stronie ormiańskiej kolei bądź w tabelkach poniżej:

Z Erywania do:	Giumri	Araks	Yeraksh	Giumri - Erywań
Odj.	7.55, 14.30, 18.15	19.25	19.00	8.25, 11.45, 18.05
Przyj.	11.06, 17.41, 21.26	20.31	20.32	11.35, 14.55, 21.15
Cena	1000 AMD (8 zł)	600 AMD (5.40 zł)	600 AMD (5.40 zł)	1000 AMD (8 zł)

W tej tabelce macie rozkład jazdy wszystkich pociągów w kraju, jak zatem widzicie – nie jest ich zbyt wiele:)

Niestety, nie udało mi się podczas tegorocznej podróży na Kaukaz przejechać się pociągiem po kraju, ale nastąpi to w przyszłym roku. Wtedy artykuł uzupełnię.

Komunikacja w Armenii czyli marszrutki i autobusy

Niestety, będzie to podstawa naszego – Waszego transportu w tym kraju. Transport i przemieszczanie się po kraju oparte jest na komunikacji samochodowej. Ku mojemu zaskoczeniu, przynajmniej wokół Erywania, działa to sprawnie. Ponadto drogi wyglądają lepiej niż w Gruzji, a kierowcy jeżdżą nieco spokojniej. Ze względu na problemy dla obcokrajowców z połapaniem się z systemem marszrutek, wielkim powodzeniem cieszą się wycieczki organizowane przez hostele i agencje w stolicy. Jest to pewne rozwiązanie, jeżeli nie mamy za dużo czasu (a mamy dużo kasy). Ale już dla dwóch osób jest to zupełnie nieopłacalny biznes. Udało nam się dotrzeć na własną rękę (transportem publicznym) do: Garni, Sewanawank i nad jezioro Sewan, Chor Wirap oraz Eczmiadzynu. Wszystko to kosztowało bardzo małe pieniądze w porównaniu do zorganizowanych wyjazdów. Mamy także jako Słowianie łatwiej, bo łamanym rosyjskim dogadamy się z miejscowymi, którzy bardzo chętnie nam pomogą (nie dać zarobić taksówkom i agencjom). Zatem jak do jedziemy do różnych atrakcji?

Okolice Erywania – Eczmiadzyn, Geghard, Garni, Sewanawank i jezioro Sewan, Chor Wirap

Jak i skąd dojechać z Erywania do okolicznych atrakcji? W bliskim sąsiedztwie stolicy jest bardzo dużo fajnych rzeczy do zobaczenia, a to jak tam dojedziecie i skąd poniżej zobaczycie:

Z Erywania do	Eczmiadzynu	Garni	Sewan/Jezioro Sewan	Chor Wirap i Ararat
Z dworca/postoju	Kilika*	Mercedes Benz****	Dworzec Północny***	Sasuntsi Davit**
Odjazdy	7.30-22.00	10.00-20.30	9.00-8.30	9.00, 11.00, 14.00
Ilość km	19	28	60	42
Cena	300 AMD (2,40 zł)	300 AMD (2,40 zł)	600 AMD (5,40 zł)	400 AMD (3,20)
Uwagi

Na dworzec Kilikia* dotrzemy stosunkowo bardzo łatwo – z alei Masztoca marszrutkami 13, 24, 33, 77 oraz autobusem numer 5 i 259. Jest to jedyne miejsce, które ja bym nazwał dworcem:) Aczkolwiek także widać, że lata świetności ma dawno za sobą.

Na postój marszrutek do Geghard i Garni, nazywany przez miejscowych Mercedes Benz****, dotrzemy z alei Masztoca busikiem 44, autobusem numer 5 i trolejbusem numer 1. Jest to także daleko poza centrum, musimy najlepiej wypatrywać w GPS-ie, lub zapytać o pomoc miejscowych. Pojazdy stoją w malutkiej zatoczce. Aby dotrzeć do Geghard jedziemy do wioski Goght i stamtąd czeka nas 45 – minutowy spacer. W Garni wysiadamy w centrum.

Na dworzec północny*** podobno udamy się z alei Masztoca busem 259. Nam ta sztuka się nie udała – musieliśmy jechać taksówką. Jest to bardzo daleko od centrum Erywania, zapytajcie wcześniej o cenę. Nam wyszło 1600 dramów (12 zł), co w połączeniu ze śmieszną ceną do Sewanu, i tak się opłacało.

Na stację Sasuntsi Davit** udamy się metrem, które ma przystanek o tej samej nazwie. Cena za żeton to 100 dram (0,80 zł).

Do Chor Wirap udamy się z Sasuntsi Davita

Północ Armenii

Na północ kraju dotrzemy z tzw. północnego dworca autobusowego (brzmi logicznie, prawda?). Ten obiekt znajduje się bardzo daleko od śródmieścia, dojazd podobno zapewnia autobus 259 z alei Masztoca. My nie mogliśmy go złapać, jadąc nad jezioro Sewan, udaliśmy się tam taksówką – koszt 1600 dramów. Trzeba zapytać o cenę wcześniej, a wrócić do centrum udało nam się z pomocą innych pasażerów marszrutką.

Z Erywania do:	Sewanu	Dilidżanu	Ilijevanu	Vardenis
Odj.	9.00-18.30	9.00-18.00	9.00-18.00	9.00-19.00
Ilość km	60	85	119	37
Cena	600 AMD (5,40 zł)	1200 AMD (9,60 zł)	1500 AMD (12 zł)	400 AMD (3,20 zł)
Uwagi

Południe Armenii

Na południe kraju udamy się marszrutkami i pojazdami z dworca Sasuntsi Davit. Jest to po prostu postój umiejscowiony na parkingu blisko stacji kolejowej i stacji metra, o tej samej nazwie. Zatem nie będziemy mieć żadnego kłopotu, aby go zlokalizować. Idziemy tunelem pod stacją kolejową na wprost, aż do wyjścia na targowisko. Tam jest miejsce naszych odjazdów, znane jako Sasuntsi Davit. Jeżeli chodzi o wyjazd do Goris, to lonely planet twierdzi, że bardzo ciężko załapać się na marszrutkę. Podobno miejscowi udają, że wszystkie miejsca są wykupione i trzeba jechać współdzieloną taksówką, która jest nieco droższa. Niestety, nie jestem w stanie napisać, jak jest naprawdę, bo jeszcze tam nie dotarłem.

Z Erywania do:	Goris	Megri	Chor Wirap	Kajaran
Odj.	7.00-11.00	7.00-11.00	9.00, 11.00, 14.00	7.00-11.00
Ilość km	236	392	42
Cena	2500 AMD (20 zł)	5000 AMD (40 zł)	400 AMD (3,20 zł)	3000 (24 zł)
Uwagi

Połączenia z Erywania do Gruzji, Górskiego Karabachu i Iranu

Z Erywania dotrzemy także do państw sąsiednich. Oczywiście do tych, z którymi Armenia ma otwartą granicę – pamiętajcie, że ze względu na konflikt zbrojny o Karabach nie dotrzemy do Azerbejdżanu (granica jest zamknięta) oraz do Turcji (także jest nieczynna). Do miejsc wymienionych w nagłówku akapitu wyruszamy z centralnego dworca autobusowego Kilikia. Dotrzemy tam z alei Masztoca marszrutkami 13, 24, 33, 77 oraz autobusem numer 5 i 259. Połączenia i ceny w tabelce:

Z Erywania do	Tbilisi	Teheranu	Stepanakertu
Odjazdy	8.30-13.30	10.00	7.30-10.00
Ilość km	330	1146	334
Cena	6500 AMD (52 zł)	60 $ (240 zł)	5000 AMD (40 zł)
Uwagi		czas jazdy to 24 godziny

gdy będziecie już na dworcu, to może okazać się, że zaczepi Was ktoś proponujący przejazd własnym pojazdem. My początkowo mieliśmy w planach jechać do Tbilisi marszrutką, ale tak właśnie się stało. Zdecydowaliśmy się na transport mini vanem. Miał mieć klimatyzację i wi-fi. Nie było ani jednego ani drugiego. Cena to 7000 dram, ale na pewno było wygodniej niż w marszrutce;
mam nadzieję, że dzięki temu poradnikowi będziecie już wiedzieć jak poruszać się po Armenii i jak wygląda transport i kolej w Armenii. Ta druga do niczego w zasadzie Wam się nie przyda, niestety;
natomiast dla nieobeznanych z podróżami na Wschodzie chcę zaznaczyć, że podane godziny odjazdów to przedziały czasowe. w jakich busiki wyruszają. A udają się w trasę rzecz jasna po zebraniu kompletu pasażerów. Dlatego zwykle nie mają podanych dokładnych czasów odjazdu;

Kolej i metro w Armenii na filmie:

Polecane linki:

Strona kolei ormiańskiej – która się nazywa koleją południowego Kaukazu. Jest także wersja angielska;
O kolei w Armenii – na blogu Świat Podróży Kolejowych – więcej uzupełniających informacji oraz ciekawostek dla fanów kolei;
Najnowsze wieści kolejowe z Armenii – na blogu Kolej na Podróż, który serdecznie polecam