Marcin Mój Dolny Śląsk

CHEŁMSKO ŚLĄSKIE — GDZIEŚ NA KOŃCU ŚWIATA zjawiskowa wioska sudeckich tkaczy

Facebooktwitter
Zjawiskowe i piękne Chełmsko Śląskie w jesiennych barwach
Zjawiskowe i piękne Chełmsko Śląskie w jesiennych barwach
Chełmsko Śląskie to nazwa, która chyba tylko najbardziej zapalonym miłośnikom Dolnego Ślaska wiele mówi. Ja z czasów studenckich, kiedy namiętnie rozczytywałem się w przewodnikach po Sudetach, zapamiętałem 10 lat temu, że to niewielka osada, o bogatej historii, która zrobiła na Autorze książki bardzo przygnębiające wrażenie. Do Chełmska postanowiłem dotrzeć, zwiedzając jesienną Lubawkę i okolice.

Przyjechałem dzień wcześniej na wieczór do miasteczka, przenocowałem w istniejącym jeszcze schronisku młodzieżowym (za 30 zł) i plan na kolejną dobę zakładał Krzeszów i właśnie Chełmsko Śląskie. Wcześniej postanowiłem poczytać, czy jacyś blogerzy amatorzy (komercyjni nigdy takich miejsc nie odwiedzają, bo nie ma z tego kasy) tutaj dotarli. Było może ze dwie osoby i także ich opisy nie były zachęcające. Zatem wypiłem kawę na lubawskim rynku i miałem o 10.50 PKS do mojego celu podróży. Oczywiście wcześniej trochę poczytałem, ale przewodniki książkowe albo w ogóle o dawnym mieście tkaczy nie wspominały, albo twierdziły, że warto zwiedzić Kamienną Górę. Jedynie stary przewodnik Pacala sprzed ponad 10 lat opisywał dawne miasteczko jako miejsce unikatowe, ale będące na krawędzi zagłady. Sam zbyt wiele się nie spodziewałem.

Chełmsko Śląskie na kartach historii

Malutka osada pierwszy raz pojawia się w pisemnych wzmiankach w 1289 roku. Wtedy to król czeski Wacław II przekazał Chełmsko wraz z okolicznymi wioskami księciu świdnickiemu Bolkowi I Surowemu. W 1343 roku Bolko II sprzedał wieś cystersom z niedalekiego Krzeszowa. Gród został w 1426 roku zniszczony przez husytów. W 1580 roku król czeski i cesarz niemiecki Rudolf II odnowił prawa miejskie dla miasteczka. Nadano mu także przywilej organizowania jarmarków. Panowanie pruskie oznaczało zapaść gospodarczą. Na kartach historii Śląska zapisały się zamieszki z 1793 roku, wywołane przez tutejszych tkaczy. Wybuchły one , gdy kupcy z Kowar i Mieroszowa zasugerowali tkaczom, by jedli trawę, skoro nie chcą kupić przędzy za cenę, jaką im zaproponowano. Chełmsko podobno jeszcze w latach 70 XX wieku było pełne życia i młodzieży.

Tymczasem gdy wysiadałem na rynku, powitała mnie wieś (obecnie osada nie posiada  praw miejskich) z pięknym ryneczkiem, wspaniałym kościołem nad nim oraz cudownymi krajobrazami wokół. Zapowiadał się ładny, październikowy dzień a ja udałem się zwiedzać barokowy budynek, cmentarz wokół oraz podziwiać jesienne krajobrazy. Samą świątynię opiszę zaraz, ale najpierw przyciągnęła mój wzrok nekropolia. Zachowało się na niej bardzo dużo jeszcze poniemieckich grobów. Co mnie zaskoczyło, na wielu z nich były znicze. Oznacza to, że mieszkańcy wsi dbają o nie. Na cmentarzu jest dużo ciekawych nagrobków, można sobie dzięki nim wyobrazić jak kiedyś, wyglądała przeszłość  miasteczka. Za cmentarnymi płotami widać, że zostało ono pięknie wkomponowane w okoliczne pagórki. Było o niebo piękniej niż w Kamiennej Górze i Lubawce. Powoli spacerowałem, mimo przedpołudniowej pory kręciło się kilka osób, ja robiłem zdjęcia, korzystając z ciepłych jesiennych barw i udałem się zwiedzać kościół.

Zwiedzanie i zabytki Chełmska Śląskiego

 

W tym akapicie tekstu oraz w całej notatce będę chciał pokazać Wam, dlaczego uważam, że Chełmsko Śląskie jest miejscowością wyjątkową i trzeba zrobić wszystko, aby ocalić je od zapomnienia. Po zwiedzeniu cmentarza wróciłem pod kościół. Główne drzwi były zamknięte, ale udało mi się zajrzeć do środka, ponieważ boczne wejście znalazłem otwarte (tak samo jak w Kowarach, Jaworze i Złotoryi). Górujący nad ryneczkiem kościół św. Rodziny został wybudowany w II połowie XVII wieku z inicjatywy opata Rosy z pobliskiego Krzeszowa. Świątynia od razu po przybyciu do wsi przyciąga uwagę piękną bryłą, harmonijnie wznoszącą się poprzez wieżę ku niebu. Obok niej stoi XVI-wieczny budynek dawnej szkoły parafialnej oraz barokowa plebania, a także kilkanaście poniemieckich grobów. W środku właśnie trwały jakieś prace remontowe, ale mogłem obejrzeć piękny ołtarz oraz ładne, barokowe wnętrza. Sama budowla daje nam wyobrażenie, jak kiedyś historycznie musiało być tutaj bogato i pięknie. Polecam Wam pospacerować wokół i jesienią, latem i wiosną podziwiać zapomniany, przygraniczny świat dawnego miasteczka. Teraz udamy się na rynek.

Chełmska legenda

Chełmsko Śląskie, jak każdy szanujący się średniowieczny gród, posiada także swoją legendę. Na przełomie XII i XII wieku jeden z niemieckich rycerzy, niejaki Schonberg, otrzymał podobno od Henryka Brodatego nadgraniczną strażnicę w pobliżu miasta. Podczas jednego z polowań Schonberg zobaczył między gałęziami drzew coś dziwnego. Nie zastanawiając się wiele, ugodził zwierzę celną strzałą. Rycerz nigdy nie widział czegoś podobnego – zabity łup przypominał skrzyżowanie lisa i wiewiórki. Jego przygoda przeszła do legendy a pamiątkę po niej mamy do dziś dnia w herbie Chełmska, który przedstawia zwierzę z grubsza przypominające lisa.

Mały ryneczek zachował bezcenny zespół barokowych kupieckich kamienic z traktem podcieniowym. Chełmscy kupcy, budując swoje domy, zapatrzyli się w siedziby świdnickich i wrocławskich mieszczan. Oczywiście kamieniczki dopasowane są skalą do miejsca, gdzie powstały, ale nietrudno sobie wyobrazić, jak bardzo kiedyś były ładne. Część z nich zostało odrestaurowanych, ale reszta nadal czeka na remont. Sam dawny plac targowy jest śliczny, mimo że przy jednej z pierzei stoją już tylko wypalone ruiny, to ma ogromny potencjał tak jak zresztą cała wieś. Tutaj w czasie pobytu wygrzewali się w słońcu mieszkańcy oraz tu zatrzymują się, zaskakująco częste, autobusy PKS Kamienna Góra oraz prywatne busiki. Stąd udamy się także obejrzeć najsłynniejszy zabytek wsi, czyli Domy Tkaczy.

Domy Tkaczy

 

Słynne drewniane domy tkaczy są tą atrakcją, która przyciąga tutaj turystów. Zwane domami Dwunastu Apostołów (jest ich 11, bo jeden strawił pożar). Domy tkaczy śląskich wybudowano w 1707 roku na zlecenie opata krzeszowskiego Dominika dla pracowników z Czech. Znajdują się one przy ulicy Sądeckiej niedaleko rynku. Na Kamiennogórskiej za to jest jedyny ocalały z tzw. Siedmiu Braci domek, zbudowany w 1764 roku przez cystersów dla bawarskich tkaczy adamaszku. Kilka dobrych lat temu dzięki staraniom Stowarzyszenia „Tkacze Śląscy” zrekonstruowano w jednym z domostw izbę tkaczy. Można kupić tam wyroby z polskiego lnu a obok fukncjonuje mała kawiarenka. Mnie sam zabytek urzekł jak i miasteczko. Następnym razem chciałbym do nich zajrzeć oraz do kaplicy św. Anny w Zaworach. 

Czy wiedzieliście, że…

Osiedla tkaczy budowano w ściśle określonych miejscach. Musiały być one usytuowane tak, by jakiś potok lub inny ciek wodny umożliwiał moczenie płótna, południowa wystawa suszenie a obfitość drewna – uzyskiwanie potażu, stosowanego następnie do bielenia tkanin.

Powoli zbierałem się do Krzeszowa. Chełmsko Śląskie mnie urzekło. Nieco uprzedzając fakty oraz blogową przyszłość powiem, że  to jedna z najpiękniejszych oraz najbardziej zaskakujących miejscowości na naszym Dolnym Śląsku. Jest ono miejscem absolutnie wyjątkowym. Szkoda, że prawie całkowicie zapomnianym. W innym kraju a może nawet w innym regionie naszej Polski, byłoby perełką. Zadbanym i znanym turystycznie klejnotem. Na Dolnym Śląsku, który przez kilkadziesiąt powojennych lat traktowany był jako magazyn cegieł na odbudowę Warszawy i zabytków do rozkradzenia, powoli musi dźwigać się znad krawędzi niebytu. Mało kto tutaj zagląda, ale Wy zajrzyjcie. Nie dajcie się zwieść wyskakującej na pierwsze kliknięcie w google fotografii wypalonej kamienicy w rogu rynku. Jest tutaj dużo, dużo więcej, niż tylko ten symbol smutnego losu, jaki spotkał to dawne historyczne, śląskie miasteczko. Czy kiedyś życie tutaj powróci i ta piękna osada odzyska swoją swietność – chciałbym, aby tak było. Potencjał na zrobienie tutaj czegoś pięknego dla turystów jest ogromny. Pewnie tak się nie stanie (a mamy zaraz 2019 rok), to jednak mam nadzieję, że między innymi dzięki nam, trafi tutaj trochę zagubionych wędrowców.

 

 

Chełmsko Śląskie – informacje praktyczne

 

  • Wioska położona jest na samym końcu województwa dolnośląskiego, zaraz za Kamienną Górą i Lubawką, dokładnie pomiędzy tą ostatnią a Krzeszowem. Zatem jeżeli wybieracie się zwiedzić tamtejsze sanktuarium, to do Chełmska możecie także łatwo zajrzeć;
  • Odjazdy autobusów PKS Kamienna Góra z Chełmska Ślaskiego, przystanek rynek prezentuję Wam tutaj:
Z Chełmska Śląskiego do:Odjazdy
Krzeszowa5.10, 6.10, 7.25, 8.05, 10.40, 12.10, 13.00*, 13.07, 14.08, 14.42, 16.30*
Lubawki7.14, 9.18, 15.59, 20.50
Kamiennej Góry5.10, 6.10, 7.25, 8.05, 10.40, 12.10, 13.00*, 13.07, 14.08, 14.42, 16.30*
UwagiWSZYSTKIE POŁĄCZENIA OPRÓCZ OZNACZONYCH * KURSUJĄ TYLKO W DNI ROBOCZE.
* - KURSUJE TAKŻE W SOBOTY I NIEDZIELE.
  • Jak sami widzicie, Chełmsko jest jedną z tych nielicznych małych miejscowości, gdzie zupełnie dobrze można żyć bez samochodu. PKS Kamienna Góra zapewnia w dni robocze naprawdę sporo możliwości dojazdu. Oprócz tego kursują jeszcze prywatne busiki. W weekendy i święta sytuacja zmienia się diametralnie, zostają tylko dwa połączenia na dobę;
  • Ku mojemu zaskoczeniu, jest także bankomat na rynku, więc nie będziemy odcięci od pieniędzy;
  • W Chełmsku nie jadłem obiadu, ale jest tutaj pizzeria – restauracja Polna, która zbiera bardzo dobre recenzje od turystów. Możecie zajrzeć na jej profil na Fejsbooku.
  • Myślę że w dawnym miasteczku ślaskich tkaczy można bardzo przyjemnie spędzic cały dzień. Ja byłem tylko kilka godzin, jednak gdyby nie to,  że chciałem tego samego dnia udać się jeszcze do Krzeszowa, zostałbym dłużej;
  • Tanie noclegi w bardzo turystycznym standardzie oferuje Niepubliczne Schronisko Młodzieżowe w Lubawce. Dla wędrowców  nie wymagających wielkich wygód za cenę 30 zł za osobę można się przespać;

 

Chełmsko Śląskie na filmie

 

 

Chełmsko Śląskie w panoramach (KLIK)

 

 

Galeria zdjęć (KLIK)

 

 

Jeżeli podobał Ci się nasz wpis oraz Chełmsko Śląskie a chciałbyś więcej informacji, zdjęć oraz filmów zapraszamy do wsparcia naszego bloga i  polubienia NASZEGO FEJSBOOKA. Dziękujemy 🙂 🙂 🙂 

 

POZNAJCIE LEPIEJ NIESAMOWITY DOLNY ŚLĄSK I OKOLICE 🙂 🙂 🙂

Przejdź do komentarzy

Facebooktwitter