KOLEJ W MAROKU I TRANSPORT W MAROKU — jak podróżować po Maroko na własną rękę w kompendium wiedzy

**Transport publiczny w Maroku jest bardzo dobrze rozwinięty. Tutaj autobus firmy CTM w drodze z Marrakeszu do Ourzazate**

W naszym drugim wpisie informacyjno-praktycznym z Maroka przedstawimy Wam kolej w Maroku, transport autobusowy w Maroku oraz kwestię samodzielnego przemieszczania się po tym kraju. Maroko ma bardzo dobrze w naszej opinii zorganizowany transport i dla turystów indywidualnych przemieszczanie się po kraju jest sprawą prawie tak prostą, jak w Europie. W grudniu zeszłego roku zaskoczyła mnie bardzo na plus kolej w Maroku.

Pociągi były szybkie, zwykle punktualne, dworce czyste i zadbane a pracownicy ONCF sympatyczni i bardzo pomocni. Więcej o podróżowaniu koleją po Maroko będzie za chwilę w akapicie poniżej. Komunikacja miejska w miastach, które zwiedzaliśmy prezentowała różny standard, ale nie jesteśmy skazani na taksówki, czy na marszrutki tak jak na Ukrainie. Publiczny transport autobusowy także zrobił na nas dobre wrażenie i opiszemy go także w tym artykule, w kolejnych akapitach. Jednak zaczniemy od pociągów w Maroku.

Kolej w Maroku, czyli bardzo pozytywne zaskoczenie

Marokańska kolej uchodzi za jedną z najlepszych w Afryce – na Czarnym Lądzie, nie ma zbyt wielkiej konkurencji. Porównując marokańskie koleje do tych w Europie, to w mojej ocenie wypadają na solidną czwórkę. Sieć kolejowa może nie jest jakoś bardzo rozciągnięta, to na pewno nie są Czechy, ale wszystkie najważniejsze i największe miasta są połączone liczącą 2067 kilometrów trakcją. Szerokim echem w mediach odbiło się uruchomienie przez kolej w Maroku 15 listopada 2018 roku pierwszego odcinka marokańskich kolei dużych prędkości. My nie mieliśmy okazji marokańskim TGV się przejechać, ale widzieliśmy go kilka razy po drodze i nawet na tle naszego pendolino, robi ono wielkie wrażenie.

Marokańskie TGV, czyli KDP w Maroku

Pod koniec 2018 roku Maroko, jako pierwszy kraj Afryki, uruchomiło u siebie kolej dużych prędkości. Jest ona jedyną na kontynencie afrykańskim. Otwarto odcinek Casablanca-Tangier, który jest pierwszym na planowanej trasie aż do Marrakeszu. Pociągi rozpędzają się do maksymalnej prędkości 320 km/h i są dumą całego kraju. Czas podróży pomiędzy tymi dwoma miastami został zredukowany z około 5-ciu godzin do 2 godzin i 10 minut. W tym samym czasie ukończono prace podnoszące prędkości na linii z Marrakeszu i gdy ja byłem pierwszy raz w Maroku w grudniu, czas jazdy do stolicy także znacząco się zmniejszył.

Pociągami po Maroko podróżowaliśmy sporo. Najpierw w grudniu udałem się z Marrakeszu do Rabatu i z powrotem. W styczniu byliśmy znowu w stolicy, a także planowaliśmy dotrzeć do Fezu, jednak ostatecznie wylądowaliśmy w Meknesie. W tym czasie próbowałem zebrać maksymalnie dużo informacji, obserwacji i wniosków, aby napisać ten artykuł.

Moje notatki oraz informacje pomocne dla podróżujących koleją w Maroku zawrę w następnym akapicie. Niestety, nie udało nam się przejechać marokańskim TGV, ponieważ zdecydowaliśmy, że północ kraju zwiedzimy następnym razem, więc nie mogę nic Wam na jego temat powiedzieć. Na razie w następnej części tekstu zapoznam Was z najważniejszymi informacjami o podróżowaniu drogą żelazną.

kolej w Maroku — Lokomotywa marokańskich kolei ONCF na peronie dworca w Marrakeszu

Takie wnętrza budynków dworcowych bardzo poztywnie zaskakują. Marmury, czysto, ładnie i bezpiecznie.

Kolej w Maroku — informacje dla podróżujących

Marokańskie pociągi na liniach dalekobieżnych są bezpieczne, szybkie, podobno klimatyzowane i w naszej opinii całkiem wygodne. Najpopularniejsze trasy wiodą z Marrakeszu przez Casablancę, Rabat i Meknes do Fezu oraz z Casablanki do Tangieru, trasą KDP;
Pociągi pospieszne, czyli Trains Grandes Lignes prowadzą wagony przedziałowe oraz bez przedziałowe, w drugiej klasie mamy po 8 miejsc w przedziałach a w pierwszej sześć. Na najpopularniejszej trasie z Marrakeszu przez stolicę do Fezu obłożenie było zawsze spore i naprawdę dużo miejscowych i turystów nimi podróżuje;
Bilety radzę zakupić co najmniej jeden dzień wcześniej, gdyż w dniu wyjazdu możemy ich po prostu już nie dostać. Dokumenty przewozowe zawierają zawsze w sobie rezerwację miejsca;
Nabyć je możemy w kasach biletowych i automatach biletowych, językiem powszechnie używanym jest francuski, czasami zdarzy się kasjer znający angielski. Karty płatnicze są rzadko akceptowane i w Marrakeszu tylko jedna kasa posiadała w grudniu 2018 roku terminal. Automaty nie akceptują kart płatniczych spoza Maroka, ale możemy zapłacić w nich bez żadnego problemu gotówką. Proces kupna biletu w takiej maszynce może nie jest najłatwiejszy, ale zdecydowanie da się go ogarnąć. My potem już tylko tak je uzyskiwaliśmy;
Dworce kolejowe są zadbane, czyste, nowoczesne, przyjemne i bardzo europejskie. Największe z nich przypominają najlepsze wzorce z Europy Zachodniej. W Marrakeszu znajdziemy na stacji kasy biletowe, automaty biletowe, bankomat, pocztę, Mcdonalda, bezpłatne wi-fi. Pracownicy są pomocni i uprzejmi;
Oficjalna strona internetowa Office National des Chemins de Fer du Maroc (ONCF) jest TUTAJ – KLIK. Mamy wersję po arabsku, francusku i angielsku. Sprawdzimy sobie rozkład jazdy, natomiast nie próbowałem kupować biletów przez internet, więc nie wiem, czy taka opcja działa, ale widzę że jest możliwa;
Aplikacja mobilna nie przystaje do standardów obecnie panujących na rynku tego typu programów, chodzi strasznie wolno a reklamy, są wkurzające. My jednak korzystaliśmy z niej dla sprawdzenia cen i godzin połączeń. Możecie ją sobie pobrać TUTAJ – KLIK;
Zauważyliśmy, że bardzo wielu Marokańczyków ma problem ze znalezieniem i prawidłowym odczytaniem swojego miejsca i wagonu na bilecie, więc jeżeli ktoś będzie na Waszym siedzeniu, to wystarczy przeprosić i pokazać bilet. Bez żadnego kłopotu ustąpi Wam waszą miejscówkę i sam uda się na poszukiwania swojej;
Po kraju kursuje kilka nocnych pociągów jednak, nie jeździ już nocny skład Fez-Marrakesz, za to śmiga nocą pociąg z Tangeru do Marrakeszu, wyruszając o 23.20 i będąc na miejscu o 9.01.
Ceny za bilety w pociągach Trains Grandes Lignes oraz na trasie KDP, obsługiwanej przez składy klasy AL BORAQ, są kształtowane w taryfie dynamicznej. Zależą od dnia podróży, godziny wyjazdu, tego jak bardzo wcześniej kupimy bilet i rodzaju tego biletu. Mamy trzy rodzaje biletów: 2 klasy semi flex, 2 klasy flex i 1 klasy. Cena za 1 klasę na moje oko stanowi 150% kwoty z najtańszego biletu w klasie drugiej;
Komfort podróży powiedziałbym, że przy pełnym 8-osobowym przedziale jest jednak średni. Nie zauważyłem wagonów restauracyjnych (wiem, że są w składach TGV na linii KDP), za to w zwykłych pospiesznych obsługa sprzedaje napoje i przekąski z wózków. Cena za kawę czy herbatę w lutym 2019 roku wynosiła 10 MAD (4 zł) a za bagietkę 20 MAD (8 zł);
Opóźnienia się zdarzają dość często, na 6 podróży pociągiem spóźnienie mieliśmy dwukrotnie, każdorazowo po 30 minut. Nie są to jakieś dramatyczne godziny, jak na Bałkanach i nie odczuwaliśmy tego za jakiś specjalny dyskomfort;
Wielkie wrażenie robią ogromne inwestycje, jakie prowadzi kolej w Maroku. Wszędzie widzieliśmy remonty torów, nowe stacje kolejowe, fantastyczne składy marokańskiego TGV. Widać, że dzieje się dużo;
Dla Waszej orientacji ile kosztują i jak często jeżdżą pociągi w Maroku, wstawiam tabelkę z cenami za bilety do najważniejszych miast z Marrakeszu. Konkretne kwoty sprawdzicie sobie na stronie przewoźnika.

Odjazdy z Marrakeszu do:	Casablanki	Rabatu Ville	Meknesu	Fezu
Odjazd	04.55, 06.00, 08.00, 10.00, 12.00, 14.00, 16.00, 18.00, 20.30	04.55, 06.00, 08.00, 10.00, 12.00, 14.00, 16.00, 18.00, 20.30	04.55, 06.00, 08.00, 10.00, 12.00, 14.00, 16.00, 18.00	04.55, 06.00, 08.00, 10.00, 12.00, 14.00, 16.00, 18.00
Czas jazdy	2 godz. i 38	3 godz. 34 minuty	5 godz i 50 minut	6 godz i 35 minut
Cena*	50-110 MAD (20-43 zł)	50-138 MAD (20-54 zł)	144-180 MAD (57-71 zł)	156-195 MAD (62-77 zł)
Uwagi: *najtańsza cena w drugiej klasie, sprawdzana w dynamicznej taryfie dwa dni przed odjazdem. Ceny za przejazdy koleją w Maroku są zależne od dnia tygodnia, godziny podróży i czasu, kiedy kupimy bilet. Informacje zbierane a aktualne na MARZEC 2020.

Jak sami widzicie, nie są to dwa pociągi na dobę i kolej w Maroku prezentuje obraz bardziej zachodnioeuropejski niż afrykański czy bałkański. My zdecydowanie polecamy podróże drogą żelazną po tym kraju. Więcej na temat kolei w Maroku poczytajcie na blogu Kolej na Podróż TUTAJ – KLIK.

Tam, gdzie nie dociera kolej, czyli autobusy w Maroku

Transport w Maroko to nie tylko kolej, ale także bardzo dobrze rozwinięta sieć połączeń autobusowych. Po kraju nie podróżowaliśmy autobusami tak intensywnie, jak koleją, jednak kilka razy z ich usług skorzystaliśmy. W sumie czterokrotnie, czyli dwa razy tam i z powrotem jechałem z Marrakeszu do Essaouiry oraz raz z Marrakeszu do Warzazatu. Bardzo pozytywnie mnie zaskoczyła podróż do nadmorskiego kurortu. Autokar firmy Supratours był naprawdę wygodny i ja mając 193 cm wzrostu, nie odczuwałem żadnego dyskomfortu. Podróże po Polsce polskim busem były zawsze traumatyczne dla moich pleców, a tutaj siedzenie było tak świetnie wyprofilowane, że w ogóle nie odczułem 3 godzin drogi. Ponadto po ukraińskich i kaukaskich doświadczeniach w marszrutkach marokańskie kilometry w transpoprcie autobusowym były kolejnym, dobrym zaskoczeniem w tym kraju. Najważniejsze nasze informacje i obserwacje o tym jak podróżować po Maroko autobusami znajdziecie poniżej

Autobusy w Maroku — informacje dla podróżujących

Transport autobusowy w kraju obsługuje wielu prywatnych przewoźników, jednak najbardziej znane i najważniejsze są dwie kompanie: Supratours oraz CTM ;
Teoretycznie, powinny one gwarantować określony komfort podróży oraz bezpieczeństwo. Jak już wiecie z poprzedniego fragmentu tekstu, autokary pierwszej spółki były dla mnie bardzo wygodne, natomiast podróż CTM do Warzazatu już dużo mniej.
Kierowcy jeżdżą uważnie, ostrożnie i w porównaniu do bałkańskich i kaukaskich standardów, dość wolno. Może dla mnie, który wytrząsł się podczas tysięcy kilometrów po tamtejszych bezdrożach to wolno, a może to po prostu normalny styl jazdy w cywilizowanym kraju;
Dworce autobusowe prezentują różny stan, jednak bardzo daleko im do stacji kolejowych. Nie są może jakieś specjalnie złe, ale jednak wyraźnie kolej wiedzie pod tym względem prym. Każdy przewoźnik ma swój mini dworzec (przynajmniej tam, gdzie byliśmy). W Marrakeszu CTM i Supratours znajdują się blisko kolei, w innych miastach na mapach GOOGLE oraz MAPS.ME bez problemu zlokalizujecie sobie te miejsca odjazdów;
Rozkład jazdy i ceny biletów Supratours sprawdzicie sobie TUTAJ – KLIK a CTM TUTAJ – KLIK. Ceny są na poziomie tak, jak w przypadku pociągów pospiesznych, polskim. Trochę mniej zapłacimy za przejazdy pojazdami obsługiwanymi przez prywatnych przewoźników. Odjeżdżają oni zwykle z dworców o nazwie gare routiere. Komfort jednak jest zwykle także dużo niższy i autobusy te zatrzymują się dużo częściej, niż te dwóch firm wymienionych wcześniej. Dla Waszej orientacji przygotowałem przykładowe ceny za bilety autobusowe w Maroku w tabelce, na niektórych, bardziej popularnych wśród turystów trasach;

Relacja	Cena	Ilość km
Marrakesz - Agadir	100-130 MAD (40-52 zł)	248
Marrakesz - Essaouira	80 MAD (32 zł)	177
Marrakesz - Warzazat	90-95 MAD (36-38 zł)	200
Tanger - Chefchauen	45 MAD (18 zł)	61
Uwagi	Ceny sprawdzane a aktualne na MARZEC 2019 roku

Przerwy podczas jazdy mają miejsce zwykle raz czy dwa razy podczas podróży i taka pauza trwa 20-30 minut. Postój jest zaplanowany rzecz jasna pod lokalną knajpką lub sklepikiem, gdzie rano możemy napić się kawy lub coś zjeść na szybko. W ten sposób mieliśmy okazję po drodze z Marrakeszu do Warzazatu zjeść fantastyczne kotleciki mielone ze świeżo spreparowanej jagnięciny, krojonej i mielonej prosto na naszych oczach. Ogromna porcja dla mnie i Bartka kosztowała 30 MAD (12 zł);
Na stacjach autobusowych są często przechowalnie bagażu, kawiarnie a bilety bez problemu kupimy w kasach biletowych. Na popularne trasy, takie jak np. z Marrakeszu do Essaouiry warto kupić je odpowiednio wcześniej;
Bagaże większe niż mały plecak, który możemy zabrać ze sobą, nadajemy za osobną opłatą i biletem do luku bagażowego. My za każdym razem płaciliśmy po 5 MAD, czyli 2 złote;

Komunikacja w Maroku w miastach, czyli nie tylko taksówki

W Maroku są także tramwaje w Rabacie, Sale i Casablance

Marokańskie miasta mają zwykle całkiem nieźle rozwiniętą komunikację miejską. W Marrakeszu wszędzie gdzie potrzebowaliśmy, udawało nam się dotrzeć autobusami miejskimi. Bilet kosztuje, kupowany zawsze u kierowcy, 4 MAD (1,60 zł). Słyszeliśmy i czytaliśmy o horrendalnych cenach dyktowanych przez taksówkarzy, więc nawet z taksówek w Maroko nie próbowaliśmy korzystać. W Marrakeszu rozkłady jazdy i trasy komunikacji publicznej znajdują się w google maps, więc bardzo łatwo z nich korzystać. Autobusy może nie są piękne, ale jest bezpiecznie w nich i miejscowi bardzo chętnie pomogą wysiąść, gdzie trzeba. W Rabacie, Casablance i Sale, mamy nawet tramwaje.

Grand taxis i petit taxis, czyli marokańskie taksówki

Jeżeli nie potrafimy się ogarnąć w transporcie publicznym lub jest już zwyczajnie za późno, możemy spróbować skorzystać z taksówek. W marokańskich miastach mamy do wyboru petit taxis i grand taxis. Małe taxi w każdym mieście mają określony kolor. Rozpoznać je możemy dzięki umieszczonym na dachu lub przedniej szybie szyldom z numerem i napisem. Są to mniejsze samochody osobowe z czterema siedzeniami i mogą nimi podróżować trzy osoby. Są one podobno tanie, jednak my nie próbowaliśmy z nich nawet korzystać. Jako duże taksówki jeżdżą najczęściej większe samochody osobowe lub kombi. Poruszają się one także poza granicami miast. Wynajmuje się je jako środek transportu na jednodniowe wycieczki. Mogą zabrać 6 osób z bagażem. Ich taryfikatory są dwukrotnie wyższe, niż w petit taxis, ceny podobno przypominają europejskie. Mają taksometry, jednak cenę zawsze warto ustalić przed przejazdem oraz walutę. Czytaliśmy, że często kierowcy żądają zapłaty w euro a nie dirhamach.

W ramce obok wyjaśniliśmy Wam rodzaje taksówek kursujących po marokańskich miastach. Jest ich jeszcze trzeci gatunek, tzw. taxi collectif, czyli taksówki zbiorowe. My mieliśmy okazję korzystać z nich dwukrotnie w miejscu, gdzie komunikacja publiczna nie dociera.

W Maroko są dość popularnym środkiem transportu międzymiastowego. Kursują pomiędzy dużymi miastami, na trasach popularnych turystycznie oraz tam, gdzie nic innego nie dowiezie. Często są to pojazdy jeżdżące jako duże taksówki lub jeszcze większe samochody, mieszczące przeciętnie od 6 do 8 osób. Podobno są znacznie szybsze niż autobusy, ale relacje internetowe mówią o sporym ich przeładowaniu i dyskomforcie podczas podróży. Cena za przejazd ustalana jest za cały pojazd i dzielona na liczbę pasażerów. Jeżeli chcemy odjechać szybciej, musimy zapłacić za pozostałe, wolne miejsca. Zwykle stoją one w okolicy dworców gare rouitiere.

My w ten sposób podróżowaliśmy z Tabourahte do Ait Ben Haddou oraz z tego ostatniego do Warzazatu. Drugim razem, ponieważ było nas tylko troje, zgodnie z regułami, aby nie czekać, musieliśmy zapłacić za pozostałe wolne miejsca. Dobrze wcześniej jest się zorientować, ile wynosi koszt takiego transportu dla miejscowych. W przypadku naszej trasy kierowca wystartował z kwotą 150 MAD (60 zł) a finalnie, zapłaciliśmy 90 MAD (36 zł) na trzy osoby. W wielu przewodnikach jest napisane, ile przejazd taxi collectif powinien kosztować. Mam nadzieję, że dzięki naszemu wpisowi będziecie już wiedzieć, jak podróżować po Maroku. Omówiliśmy, i tak trochę w skrócie, tutaj: kolej w Maroku, autobusy w Maroku, transport w miastach i poza nimi. Na temat poruszania się po kraju wypożyczonym samochodem się nie wypowiadamy, ponieważ zwyczajnie tak kraju nie zwiedzaliśmy.

Jeżeli podobał Ci się nasz wpis o tym, jak podróżować po Maroku a chciałbyś więcej informacji, zdjęć oraz filmów zapraszamy do wsparcia naszego bloga i polubienia NASZEGO FEJSBOOKA. Dziękujemy 🙂 🙂 🙂